W walce z euroazjatyckimi hordami

Po obaleniu prawosławnego Konstantynopola ("Drugiego Rzymu"), Moskwa zamianowała się "Trzecim Rzymem" - duchową następczynią chrześcijaństwa bizantyjskiego i jednocześnie ogłosiła roszczenia do prawa dziedziczenia wszystkich ziem Rusi Kijowskiej. 

W tym celu Moskwa (jako lenne terytorium Złotej Ordy), korzystając ze wsparcia i pomocy Tatarów, zorganizowała działalność wywrotową wobec Wielkiego Księstwa Litewskiego. W wyniku tej niszczącej polityki, w latach 1470-80, kilka małych księstw na wschodzie Litwy przeszły pod protektorat Moskwy. Czytaj więcej >>>

W 1481 r. w Wielkim Księstwie Litewskim został wykryty tajny spisek agentów moskiewskich - Fedora Bielskiego, Iwana Olszańskiego, Michała Olelkowicza. Po 27 latach, kolejny zdrajca -  książę litewski Michał Gliński też spiskował z Moskwą. Podczas III wojny litewsko-moskiewskiej przeszedł w 1508 roku ze swoimi wojskami na stronę Moskwy i próbował wzniecić bunt na kresach przeciwko wielkiemu księciu litewskiemu (i zarazem królowi polskiemu) Zygmuntowi I Staremu. W tym samym roku, rebelianci oblegali Żytomierz. Na szczęście, nie udało im się zdobyć miasta. Bunt Glińskiego zakończył się ucieczką do Moskwy. Wielu historyków uważa, że było to początkiem moskiewskiej wywrotowej polityki przeciw Wielkiemu Księstwu Litewskiemu oraz Koronie Polskiej. Zdaniem Aleksandry Efimienko, za działaniami zbuntowanych książąt wyraźnie widać ślady wpływów tzw. “zbieraczy ziem ruskich”, czyli kniaziów, którzy starali się zagarnąć jak najwięcej ziem dla Moskwy. Oczywiście, że prowokacyjna polityka Księstwa Moskiewskiego wywołała ostrą reakcję ze strony Litwy, która wyraziła się w serii wojen litewsko-moskiewskich. Żytomierzanie, na czele z kijowskimi wojewodami i żytomierskimi starostami, aktywnie uczestniczyli w tych wojnach przeciwko Moskwie.

Taka sytuacja nie sprzyjała rozwojowi gospodarczemu Żytomierza, bo miasto było położone w strategicznie ważnym i bardzo niespokojnym regionie państwa litewskiego. W czasie wojen litewsko-moskiewskich Moskwa często zawierała sojusze z Chanatem Krymskim. Gdy Wielkie Księstwo Litewskie prowadziło walki na północnym wschodzie, w tym samym czasie Tatarzy w porozumieniu z Moskwą niszczyli i dewastowali południowe regiony kraju. Najbardziej ucierpiały zamki na kresach południowo-wschodnich, wśród nich Żytomierz.

Rozwój i wzrost miasta utrudniało sąsiedztwo z Dzikimi Polami, gdzie grasowały dzikie hordy Eurazji. Na przestrzeni dziejów, Żytomierz przeżywał 80 ataków ze strony koczowników stepowych. Czasami, w wyniku najazdów, miasto było doszczętnie niszczone i długo leżało w gruzach i zgliszczach. Najcięższe konsekwencje dla Żytomierza miały najazdy tatarskie, w okresie lat od 1461 do 1482 roku. W 1482 roku podczas druzgocącego najazdu hordy tatarskiej na województwo kijowskie, chan Mengli Girej zadał znaczne szkody miastu, mimo że nie udało mu się go zdobyć. Ten najazd przetrwały tylko cztery grody: Żytomierz, Bracław, Czerkasy i Kaniów, reszta miast przygranicznych została zniszczona i spalona.

W programie telewizyjnym "Historia Ukrainy", opartym na podstawowych pracach historyków ukraińskich: Mychajła Hruszewskiego, Natalii Połonskiej-Wasylenko, Dmytra Doroszenki, Dmytra Jawornyckiego, oraz innych wydarzeniach te zostały naświetlone w następujący sposób: „W roku 1480 chan krymski Mengli Girej zawarł sojusz z  wielkim kniaziem moskiewskim Iwanem III. Zachęcony darami z Moskwy, chan w dwa lata później z ogromną hordą pojawił się nad brzegami Dniepru. Tatarzy zdobyli Kijów, zdewastowali go i spalili Peczerską Ławrę. Aby powiadomić o swoim zwycięstwie Mengli Girej wysłał w darze Iwanowi III złoty kielich i patenę z Soboru Sofijskiego w Kijowie. Wielki książę, według rosyjskiego historyka Karamzina: "dziękował chanowi i obiecał nadal wiernie przestrzegać warunków ich sojuszu". Potem Mengli Girej przez kilka lat dewastował Podole, Wołyń, a nawet dotarł do ziemi białoruskiej”.

Ciąg dalszy tutaj>>>