Miasto na granicy cywilizacji

Każde miasto ma wyjątkową duszę i historyczny los. Ta unikalność zależy od wielu czynników — geopolitycznego położenia, krajobrazu, klimatu, zasobów naturalnych, sieci szlaków handlowych, religii, kultury i tożsamości cywilizacyjnej.

Żytomierz również ma szczególny urok, który jest uzależniony od czasu i przestrzeni. Oblicze Żytomierza nosi piętno wielowiekowej historii i wyjątkowego geograficznego położenia. Miasto położone jest bowiem na skraju stref klimatycznych, na granicy między różnymi religiami i cywilizacjami, na terytorium, które przez wieki pozostawało w strefie konfliktu interesów konkurencyjnych mocarstw. Czytaj więcej >>>

Strażnica Wielkiego Księstwa Litewskiego

Pierwsze wzmianki o Żytomierzu w źródłach pisanych związane są z ekspansją litewskich książąt Giedyminowiczów. Druga kronika litewsko-ruska twierdzi, że w 1320 roku wielki książę litewski Gedemin (Gediminas) uwolnił Żytomierz spod panowania Złotej Ordy. 

Rosyjski historyk Karamzin pisał o tym wydarzeniu: „Ten dzielny rycerz w 1319 roku po zwycięskim ukończeniu wojny z Zakonem, niezwłocznie udał się do Włodzimierza (Wołyńskiego)... Gród poddał się... Gdy tylko przyszła wiosna (w 1320 roku), a ziemia pokryła się trawą, Gediminas z nową siłą wyszedł w pole, wziął Owrucz, Żytomierz, miasta kijowskie i udał się nad Dniepr... obległ Kijów. Jednak mieszkańcy nie tracili nadziei i odważnie odparli kilka ataków, wreszcie, nie widząc pomocy... i wiedząc, że Gediminas przebacza zwyciężonym, otworzyli bramy. Duchowieństwo wyszło z krzyżami i ludzie przysięgali na wierność księciu Litwy, który uratował Kijów od jarzma Mogołów". Jednak poważni historycy kwestionują tę datę. Czytaj więcej >>>

W walce z euroazjatyckimi hordami

Po obaleniu prawosławnego Konstantynopola ("Drugiego Rzymu"), Moskwa zamianowała się "Trzecim Rzymem" - duchową następczynią chrześcijaństwa bizantyjskiego i jednocześnie ogłosiła roszczenia do prawa dziedziczenia wszystkich ziem Rusi Kijowskiej. 

W tym celu Moskwa (jako lenne terytorium Złotej Ordy), korzystając ze wsparcia i pomocy Tatarów, zorganizowała działalność wywrotową wobec Wielkiego Księstwa Litewskiego. W wyniku tej niszczącej polityki, w latach 1470-80, kilka małych księstw na wschodzie Litwy przeszły pod protektorat Moskwy. Czytaj więcej >>>

Królewska twierdza na Ziemi Kijowskiej

Miasto zostało odbudowane i wzmocnione przy wsparciu i pomocy wielkiego księcia Litwy Aleksandra Jagiellończyka (od 1501 r. króla polskiego), który przez pewien czas mieszkał w Żytomierzu. Nawiasem mówiąc, przyszły król Polski podarował Żytomierzowi “bojowy dzwon”. 12 grudnia 1501 roku Aleksander Jagiellończyk w katedrze na Wawelu ukoronowany został na króla Polski, a już 30 grudnia dla ożywienia handlu wewnętrznego, zwolnił żytomierskich mieszczan od płacenia myta. Jednak nakazał im informować wójta o kupcach odwiedzających miasto i Kozakach, którzy musieli płacić wielkie podatki za handel. Wkrótce Żytomierz stał ważnym ośrodkiem handlowym, rzemieślniczym i administracyjnym. Czytaj więcej >>>

Miasto Korony Polskiej

Unia Lubelska 1569 roku wzmocniła sojusz Polski i Litwy, związanych od 1385 roku unią dynastyczną, zawartą w Krewie. Rzeczpospolita Obojga Narodów stała się jednym z najpotężniejszych państw Europy. W tym samym roku Żytomierz, jako miasto królewskie i stolica jednego z powiatów województwa kijowskiego, wszedł w skład Korony Polskiej. Zostały wzmocnione fortyfikacje zamkowe. Miasto stało się miejscem przeprowadzania sejmików szlacheckich i sądów grodzkich. Czytaj więcej >>> 

Za Wiarę i Wolność

Żytomierz ponownie padł ofiarą wstrząsów politycznych, wywoływanych przez rosyjskie mocarstwo. Caryca Katarzyna II, kierując się zasadą "dziel i rządź", rozpoczęła prowokować antypolskie konfederacje oraz konflikty międzyreligijne na terytorium Rzeczypospolitej. Dla obrony Wiary i Macierzy 29 lutego 1768 roku została zawiązana na Podolu patriotyczna Konfederacja Barska. Żytomierz udzielił wsparcia konfederatom. Konfederacja była wyrazem sprzeciwu wobec agresywnych poczynań ze strony Rosji. Czytaj więcej >>>